Podatek od wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne. Wszystko oparte na przykładzie z którego dowiesz się, co potrąca się od wynagrodzenia w Niemczech. Jeśli na co dzień tutaj mieszkasz i pracujesz, a przede wszystkim się rozliczasz, to poradnik dla Ciebie.
Pewnego dnia jeden z czytelników napisał do mnie w mediach społecznościowych, że co prawda zdał maturę i ukończył studia, ale dopiero ja wyjaśniłem mu jako pierwszy, jak z wynagrodzenia brutto powstaje wynagrodzenie netto. Z jednej strony byłem nieco zaskoczony, z drugiej strony już na początku mojej pracy zauważyłem, że wiele osób naprawdę nie zdaje sobie całkiem sprawy, co jest potrącane z ich wynagrodzenia.
Ponieważ u każdego zarobki kształtują się inaczej, zachęcam do skorzystania z jednego z licznych internetowych „kalkulatorów brutto-netto”, dzięki którym można dokładnie obliczyć, jakie kwoty są potrącane z pensji.
Aby to lepiej zobrazować, przedstawię rozliczenie na przykładzie miesięcznego wynagrodzenia brutto w wysokości 3.000 euro, czyli przed opodatkowaniem. Dla lepszego zapamiętania pojęć: „brutto – brutalnie dużo, netto – nie zostaje już tak dużo”.
W przypadku wynagrodzenia 3.000 euro brutto odliczany jest podatek od wynagrodzenia w wysokości 339,50 euro – więcej podatków już nie ma – oraz składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 622,50 euro.
Składki na ubezpieczenie społeczne w Niemczech dzielą się na:
• ubezpieczenie emerytalne = 279 euro (9,3%)
• ubezpieczenie na wypadek bezrobocia = 39 euro (1,3% od 01.07.2023)
• ubezpieczenie zdrowotne = 235,50 euro (7,3% plus dodatkowa składka kasy chorych, w tym przypadku 0,55% dla pracownika)
• ubezpieczenie pielęgnacyjne = 69 euro (2,3%) dla osób bezdzietnych1
Składki na ubezpieczenie społeczne płaci również pracodawca, czyli tzw. udział pracodawcy w wynagrodzeniu brutto. W naszym przykładowym miesięcznym wynagrodzeniu 3.000 euro udział pracodawcy wynosi 604,50 euro. Oznacza to, że zatrudnienie pracownika w tym przypadku kosztuje pracodawcę łącznie 3.604,50 euro, chociaż pracodawca przekazuje na konto pracownika tylko 2.038 euro.
Nasz przykład pokazuje zatem, że potrącenia na ubezpieczenie społeczne wynoszą często więcej niż odprowadzana kwota podatku. Zatem jeśli wynagrodzenie brutto wynosi 3.000 euro, pracownik otrzymuje netto tylko 2.038 euro.
Niestety, nie ma prywatnej „deklaracji na składki na ubezpieczenie społeczne”, dzięki której można by je ewentualnie odzyskać; jest to możliwe tylko w przypadku podatków za pomocą zeznania podatkowego. Ale można poszukać ubezpieczenia zdrowotnego z niską składką dodatkową, jak np. kasa chorych hkk (Handelskrankenkasse), dzięki czemu będą potrącane niższe składki na ubezpieczenie zdrowotne. Również pracodawca na tym skorzysta, ponieważ jego składki także się zmniejszą.
W przypadku dochodu nie tylko trzeba zapłacić podatek od każdego euro, ale także dodatkowo odprowadzić 45% podatku od wynagrodzenia + dodatek solidarnościowy za każde zarobione euro, jeśli pensja wynosi więcej niż milion euro. Natomiast składki na ubezpieczenie społeczne posiadają górną granicę, czyli maksymalną podstawę wymiaru.
Jeśli pracownik osiągnie ten limit, składki na ubezpieczenie społeczne płaci już tylko od tej maksymalnej kwoty. Dlatego też zawodowi piłkarze płacą co prawda bardzo wysokie podatki, ale za to dość niskie składki na ubezpieczenie społeczne.
W 2023 roku limit podstawy wymiaru składek na powszechne ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie na wypadek bezrobocia wynosił 7.300 euro miesięcznie w zachodnich i 7.100 euro we wschodnich krajach związkowych. W ustawowym ubezpieczeniu zdrowotnym maksymalna kwota wymiaru podstawy wynosi 4.987,50 euro miesięcznie. Zatem przekroczenie tej kwoty zarobków nie wiąże się z naliczaniem wyższych składek na ubezpieczenie społeczne.
WSKAZÓWKA:
Jeśli pracownik zarabia więcej niż 66.600 euro rocznie, może przejść na prywatne ubezpieczenie zdrowotne, gdzie często płaci się niższe składki.
Urzędnicy państwowi płacą takie same podatki jak inni pracownicy. Otrzymują natomiast wyższe wynagrodzenie netto, ponieważ pracodawca nie potrąca składek na ubezpieczenie społeczne od ich wynagrodzenia. Oznacza to jednak, że ubezpieczenie zdrowotne muszą wykupić we własnym zakresie ze swojej pensji netto.
Osobom wychowującym dzieci przysługuje niższa kwota do odliczenia, przez co zmniejsza się ich obciążenie. Począwszy od drugiego dziecka, składka zostaje obniżona o 0,25%. Maksymalnie kwota może zostać zredukowana do 1%.
Podatek kościelny w Niemczech
Jeśli pracownik jest członkiem chrześcijańskiej wspólnoty kościelnej, od jego wynagrodzenia zostanie jeszcze odjęty podatek kościelny. Przynależność do danej wspólnoty kościelnej jest ustanawiane poprzez wydanie aktu chrztu. Obowiązek uiszczania podatku kościelnego powstaje z początkiem miesiąca następującego po ustanowieniu członkostwa w kościele. Jednak zazwyczaj podatek kościelny staje się „odczuwalny” podczas kształcenia zawodowego, gdy powstaje obowiązek płacenia podatku od wynagrodzenia.
Stawka podatku wynosi 8% w Bawarii i Badenii-Wirtembergii oraz 9% w pozostałych krajach związkowych. Nie jest to jednak 8% lub 9% liczone od wynagrodzenia brutto, lecz 8% lub 9% od należnego podatku od wynagrodzenia.
W naszym dotychczasowym przykładzie miesięczny podatek kościelny kształtuje się następująco: od 3.000 euro miesięcznego wynagrodzenia brutto potrącany jest podatek od wynagrodzenia w wysokości 339,50 euro, a dopiero od tego odliczane jest 9%, czyli 30,55 euro.
Warto pamiętać, że odprowadzony podatek kościelny można przeważnie odliczyć jako specjalny wydatek w ramach rozliczenia podatku dochodowego. Lecz podatek kościelny jest pobierany nie tylko od podatku dochodowego, ale także od podatku od zysków kapitałowych, np. gdy podatnik sprzeda akcje z zyskiem (ten temat zostanie omówiony później).
Obowiązek płacenia podatku kościelnego wygasa wraz ze śmiercią podatnika lub gdy jego miejsce zamieszkania tudzież miejsce zwykłego pobytu już nie będzie się znajdować w Niemczech. Ponadto obowiązek ten wygasa również z chwilą wystąpienia z kościoła, co w zależności od przepisów dotyczących podatku kościelnego w danym kraju związkowym należy zgłosić w sądzie rejonowym, u notariusza lub w urzędzie stanu cywilnego, w urzędzie meldunkowym lub we wspólnocie religijnej.
W niektórych krajach związkowych wystąpienie z kościoła nie wiąże się z dodatkowymi opłatami, natomiast są miasta w Badenii-Wirtembergii, które pobierają z tego tytułu nawet 60 euro. Wystąpienie z kościoła staje się skuteczne dla celów podatkowych z końcem miesiąca, w którym zadeklarowano wystąpienie („do następnego pierwszego dnia miesiąca”). Jeśli pracownik wystąpi z kościoła np. 3 listopada, w grudniu nie będzie już płacić tego podatku.